دکتر مهدی گلشنی؛ پرچم‌دار فیزیکدانان خداباور در جهان اسلام

1402-05-12

دکتر مهدی گلشنی  فیزیک‌دان، نظریه‌پرداز،  پژوهشگر فلسفه علم و استاد ممتاز بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف است.
وی  همچنین عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران و از برگزیدگان همایش چهره‌های ماندگار در عرصهٔ فیزیک بوده است.

دکتر مهدي گلشني بهمن ۱۳۱۷ در شهر اصفهان ديده به جهان گشود. تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در مدرسه فرهنگ اصفهان و دبيرستان ادب به انجام رساند و همزمان با تحصيل در دبيرستان به يادگيري دروس حوزوي، علوم ادبي، منطق و حکمت پرداخت و در امتحانات ادبي سال پنجم دبستان در اصفهان و امتحانات کشوري حائز رتبه اول شد. پس از اخذ ديپلم رياضي با موفقيت در آزمون ورودي رشته فيزيک دانشگاه تهران تحصيلات عالي را آغاز كرد. در سال ۱۳۳۹ موفق به دريافت مدرک ليسانس در رشته فيزيک از اين دانشگاه با کسب رتبه اول رشته فيزيک و رتبه اول دانشکده علوم شد و در همين سال دوره آموزشي الکترونيک و فيزيک هسته اي را در مراکز اتمي دانشگاه تهران گذراند. سپس براي ادامه تحصيل رهسپار ايالات متحده آمريکا شد و تحصيلات تکميلي تا دريافت مدرک دکتراي فيزيک را در دانشگاه برکلي( ايالت کاليفرنيا) ادامه داد. دکتر گلشني در سال ۴۹ ۱۳ به ميهن بازگشت و خدمت خود را با سمت استاديار فيزيک در دانشگاه صنعتي شريف آغاز كرد و با طي مدارک علمي در سال ۱۳۶۴ به رتبه استادي اين دانشگاه ارتقا يافت. وي در سال ۱۳۶۹ به عنوان يکي از اعضاي پيوسته اوليه فرهنگستان علوم جمهوري اسلامي ايران برگزيده شد. دکتر گلشني منشا خدمات علمي و فرهنگي متعدد بوده است مانند پايه گذاري گروه فلسفه علم در دانشگاه صنعتي شريف و فعاليت موثر در راه اندازي دکتراي فيزيک در اين دانشگاه به عنوان اولين دوره دکتراي فيزيک در ايران؛ همچنين پايه گذاري تحقيقات در زمينه فيزيک بنيادي در کشور؛ فعال کردن تحقيقات در زمينه هاي علم و دين و فيزيک و فلسفه در ايران؛ مشارکت در برنامه ريزي و تاسيس مرکز تحقيقات فيزيک نظري و رياضيات؛ عضو موسس انجمن بين المللي علم و دين در کمبريج بريتانيا؛ مشاوره و مشارکت در پروژه کنفرانس علم و جستجوي معنويت (برکلي، ايالات متحده ۱۹۹۸) که نقطه عطفي در تاريخ مناسبات علم و دين در غرب محسوب مي شود؛ راه اندازي نشريات: نامه علم و دين، آفاق الحضاره اسلاميه و نامه علوم انساني در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
راه اندازي مرکز تحقيقات امام علي (ع)، پژوهشکده اقتصاد، گروه انديشه سياسي اسلام، گروه غرب‌شناسي، گروه مطالعات زنان، گروه علم و دين، گروه فلسفه براي کودکان و دوره هاي دکتراي تاريخ علم در تمدن اسلامي و دکتراي فلسفه علم در پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
دکتر گلشني در انجمن ها و موسسات علمي و فرهنگي نيز فعاليت مستمر و موثر دارد که از آن ميان مي‌توان به این  موارد زیر اشاره کرد. عضويت در : انجمن فیزیک ايران، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران ، آکادمي علوم جهان اسلام ، انجمن مدرسان فيزيک آمريکا، انجمن بين المللي علم ودين، انجمن اروپايي علم و الهيات، انجمن مطالعه علمي دين، مرکز الهيات و علوم طبيعي در برکلی، مرکز بين المللي فيزيک نظري در تریست ایتالیا، مرکز اسلام و علم در کانادا، موسسه تعامل الهيات با علم و تکنولوژي در آمریکا،و موسسه علم و دين متانکسوس در آمریکا.
دکتر گلشنی تالیفات بسیاری در حوزه های فیزیک، فلسفه و دین داشته داشته اند که از جمله آنها می‌توان به کتاب های زیر اشاره کرد:
- قرآن و علوم طبيعت  ۱۳۶۴
- از علم سكولار تا علم ديني  ۱۳۷۷
- علم و دين و معنويت در آستانة قرن بيست و يكم ۱۳۷۹
- تحليلي از ديدگاههاي فلسفي فيزيكدانان معاصر، ۱۳۶۹ ( برنده جايزه كتاب سال ۱۳۷۰ )
– گزارش پژوهش ملي ايران و جهاني شدن ، با همكاري حجت الاسلام والمسلمين رضا غلامي  ۱۳۸۷
- علم ، دین و فلسفه ۱۳۹۳
- خداباوری و دانشمندان معاصر غربی: چالش ها و تبیین ها – ۱۳۹۵
- توسعۀ پایدار در پرتو جهان بینی اسلامی – ۱۳۹۵
-  علم و دین در افق جهان بینی توحیدی
-  از دانش تا حکمت؛ یک نگرش قرانی
-  علم و شبه علم ( همراه با آقایان دکتر محمد جمالی و دکتر مرتضی خطیری یانه سری)
-  جستارهائی در فیزیک معاصر
-  رابطۀ علم و دین از منظر چهار حکیم مسلمان