محمد بن زکریای رازی (۲۴۰ـ۳۱۰ ق)، حکیم، طبیب و شیمیدان نامدار مسلمان ایرانی در قرن چهارم هجری است. زکریای رازی به خاطر آثارش در علم شیمی و کشف «الکل»، پدر شیمی خوانده شده است، ولی تلاشهای علمی او تنها در زمینه طب و شیمی نبوده، بلکه در زمینه طبیعت، فلسفه، ریاضی، هندسه و... نیز مهارت داشته و آثاری تألیف نموده است. آرای پزشکی رازی، در سرزمین‌های اسلامی و خارج از آن، بسیار تأثیرگذار بود.
رازی به لاتینی رازس (Rbazes) که گاهی اورا «جالینوس عرب» نامیده اند. بزرگترین طبیب بالینی اسلام است که در خاور و باختر هر دو به خوبی شناخته شده است. حجیت او در طب پس ار ابن سینا در درجه دوم بوده است، ولی در قدرت مشاهده بر او تفوق داشته است. چنانچه از نام وی برمی‌آید در ری به دنیا آمده و قسمت اول زندگی خود را در این شهر گذراند. گفته اند که وی نوازنده عود بود و در سی سالگی از موسیقی دست برداشت و به کار کیمیا پرداخت. سپس در نتیجه کم شدن دید چشمش، نسبتا در اواخر عمر خود، تمام توجه خوی را به علم طب مصروف داشت که ظاهرا در اوایل عمر خویش نیز به آن علاقه مند بوده است. طب و شاید فلسفه را نزد علی بن ربن طبری آموخت. به زودی به ریاست دانشگاه ری منسوب شد، و پس از آن چنین وظیفه‌ای در بغداد پیدا کرد. طلاب بسیاری از دور و نزدیک در حلقه‌ی درس او فراهم آمدند و ود به خاطر معرفت فراوانی که داشت و ود به خاطر معرفت فراوانی که داشت و مهر فراوانی که نسبت به شاگردان و بیماران خویش می‌ورزید بسیار مورد احترام بود. پیوسته می‌خواند و می‌نوشت تا آنجا که از چشم نابینا شد و به زادگاه خویش بازگشت. تا بازمانده روزگار خود در آن بگذراند.
بیرونی، که در تالیفات رازی تحقیق کرده نوشته است که وی صد وهشتاد و چهار تالیف دارد. بیشتر آن‌ها از بین رفته بالخاصه آثار فلسفی او که جز معدودی از آنها چیزی بر جای نمانده است. بزرگترین اثر طبی وی الحاوی است که در مغرب زمین لاتینی به خوبی شناخته شده است و پرحجم ترین اثر اسلامی مفرد درباره‌ی طب است و مشاهدات شخصی بالینی رازی در آن آمده است.  ترجمه شاهکار وی، رساله درباره آبله و سرخک (مقاله فی الجدری و الحصبه) زیر عنوان De Peste  یاDe Pestilentia تا قرون جدید در محافل طبی مغربزمین خوانده می‌شد. آثار کیمیای وی مخصوصا سرالاسرار نیز به خوبی معروفیت داشته است. ولی آثار فلسفی و اخلاقی وی در مغرب زمین شناخته نبوده است. در مشرق زمین نیز به علت معتقدات ضدنبوی مندرج در آنها، مورد انتقاد شدید متکلمان و فیلسوفان مشایی بوده است هر چند عده‌ای نسبت دادن آثار ضد نبوی به رازی را، یک اتهام عنوان می‌کنند و او را مبرا از چنین اتهامی می‌دانند از جمله شهید مطهری که می‌گوید: رازی با مدعیان دروغین نبوت سر ستیز داشت و حتی بعید نیست که او شیعه امامی بوده باشد و به همین دلیل اسماعیلیان بر او می‌تاختند.
 تاثیر  رازی در دو جهان شرق و غرب در میدان های پزشکی و کیمیا بوده است و در هر دو موضوع به وی به چشم استادی مسلم می‌نگریستند.

منبع: کتاب علم و تمدن در اسلام نوشته دکتر نصر