مقاله «ظرفیت‌های حکمت متعالیه در تولید علوم انسانی اسلامی»

1402-05-19

این مقاله به قلم حجت الاسلام عبدالحمید واسطی استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی  به رشته تحریر درآمده و در شماره ۱۸  فصلنامه علوم انسانی صدرا به چاپ رسیده است. نویسنده در این مقاله به کشف حلقه‌های ارتباطی میان مسائل فلسفه اسلامی با مسائل علوم انسانی می‌پردازد.

چکیده :  
مسئله اصلی در این مقاله کشف «حلقه‌های ارتباطی میان مسائل فلسفه اسلامی با مسائل علوم انسانی» است. علوم انسانی به مثابه فرآیندهای حرکت و تغییر در فرد و جامعه هستند و علم فلسفه متکفل تبیین معادلات کلانِ حرکت و تغییر است، فلسفه اسلامی و بالخصوص رویکرد حکمت متعالیه، معتقد است که باید این معادلات را در مقیاس کِلِ شبکه هستی بررسی نمود تا حقیقت آشکار شود؛ بنابراین باید گفت که: مفهوم کلیدی در این مقاله، مفهوم «شبکه هستی» است و مقصود از آن ملاحظه کل موجودات و روابط برآیندیِ میان آن‌هاست.  در پاسخ به مساله اصلی مقاله ،می‌توان حداقل ۱۰ محور اصلی را در رابطه میان فلسفه و علوم انسانی، به عنوان «نظریه‌های راهنما» برای تولید علوم انسانی اسلامی برشمرد:  
نظریه‌های راهنما با عناوینِ: «پارادایم شبکه‌ای، روش تحقیق شبکه‌ای ،حقِّ شبکه‌ای، بسته مفاهیم بی‌نهایت محور، مدل نیازهای شبکه‌ای، شاخص‌های انسان سالم در مقیاس شبکه هستی، عدل شبکه‌ای، معادلات تصمیم‌گیری شبکه‌ای، رشد و تربیت شبکه‌ای، سعادت شبکه‌ای» 

کلیدواژه‌ها :  علوم انسانی اسلامی، نظریه‌های راهنما، مقیاسِ شبکه هستی، فلسفه‌های مضاف 

مقدمه و مساله : 
مسئله اصلی در این مقاله  کشف حلقه‌های ارتباطی میان مسائل فلسفه با مسائل علوم انسانی است . کلمۀ «مسائل فلسفه» از این حیث مهم است که مقصود در این بحث، مبانی کلان فلسفی نیست، هدف این است که ببینیم کدام مسائل فلسفه اسلامی وارد فضای علوم انسانی میشود و چگونه میتوان مبتنی بر نظام مسائل فلسفیِ اسلام، علوم انسانی اسلامی را فعال کرد؟ 

پیشینه بحث و وجه تمایز این تحقیق : 
تالیفات بسیاری که در حیطه‌های «فلسفه علوم انسانی»، «روش‌شناسی علوم اجتماعی»، «علم دینی»، «علوم انسانی اسلامی» و «مبانی فهم دین» منتشر شده است، به مبانی هستی‌شناسانه، انسان‌شناسانه، معرفت‌شناسانه، روش‌شناسانه ،ارزش‌شناسانه ،در علوم انسانی پرداخته‌اند، اما در این مقاله تلاش شده است با تمرکز بر مسائل اصلی در فلسفه اسلامی، امتداد مفهومی آنها در مسائل علوم انسانی شناسایی شود و به عنوان نظریه‌های راهنما ، در تولید علوم انسانی اسلامی معرفی گردد.

برای مشاهده متن کامل مقاله و دریافت فایل PDF آن روی  لینک کلیک کنید.

منبع : نشریه علوم انسانی اسلامی صدرا؛ شماره ۱۸ - تابستان ۱۳۹۵