هستی شناسی اجتماعی؛ در آمدی بر یک نظریه نو
1402-08-04
کتاب «هستی شناسی اجتماعی؛ در آمدی بر یک نظریه نو» اثر استاد سیدعلی سیدیفرد و با مقدمه آیت الله محمدحسین ملکزاده است، که توسط نشر سدید به چاپ رسیده است. این کتاب در صدد ارائۀ پاسخی روشن به دو پرسش اساسی در باب هستیشناسی امر اجتماعی، یعنی پرسش از «هستی» و «چیستی» امر اجتماعی است.
مباحث هستیشناسی اجتماعی، به عنوان یک حوزۀ مطالعاتی مستقل، به تازگی و در اواخر قرن بیستم در جهان غرب شکل گرفته است و از مسائل فلسفی پیچیده در حیطۀ فلسفۀ علوم اجتماعی است و اتخاذ موضع روشن در این مسئله، تا حد زیادی دیدگاه ما در باب مسئله عاملیت-ساختار را روشن میکند.
کتاب «هستی شناسی اجتماعی؛ درآمدی بر یک نظریۀ نو» در صدد ارائۀ پاسخ روشنی به دو پرسش اساسی در باب هستیشناسی امر اجتماعی است؛ پرسش از «هستی» امر اجتماعی و پرسش از «چیستی» آن.
این کتاب شامل ۴ فصل: بیان مسئله، روش پژوهش و معرفی مفاهیم اساسی، مسئله هستی شناسی امر اجتماعی در جهان اسلام، مسئله هستی شناسی امر اجتماعی در جهان غرب و بیان نظریه مختار است. این کتاب سعی دارد نظریهای ایجابی در زمینه هستی شناسی اجتماعی ارائه کرده و پس از بررسی و نقد آراء اندیشمندان جهان اسلام و غرب به تبیین رویکرد خود که عمدتاً مبتنی بر پارهای دستاورهای علم اصول فقه، به خصوص نظریۀ تقارن شدید شهید صدر است، میپردازد.
نویسنده پس از بیان مقدمات و مبتدیات در فصل اول، در فصل دوم به تبیین مسئله هستی شناسی اجتماعی در جهان اسلام می پردازد. در این فصل آراء و استدلال های خواجه نصیرالدین طوسی، علامه طباطبایی، شهید مطهری، شهید صدر، استاد جوادی آملی و علامه مصباح یزدی را توضیح داده شده و مدعاهای آنها نقد و بررسی می گردد. در فصل بعد، مسئله هستی شناسی در جهان غرب مورد واکاوی قرار گرفته و نظریات دورکهایم، مارکس، زیمل و وبر در زمره نظریه پردازان اجتماعی کلاسیک و همچنین نظریات پیر بوردیو و گیدنز، از شخصیت های معاصر تشریح و نقد و ارزیابی می گردد.و نیز در فصل چهارم با عنوان "نظریه مختار" آراء خود را بر اساس ابتکارات و تحقیقات اصولی شهید صدر (ره) و استفاده از طرح نظریۀ «تقارن شدید» (قَرن أکید) بیان می کند.
کتاب حاضر در واقع به صورت فشرده برخی دیدگاهها و نظریات تأثیرگذار در باب مسئلۀ هستیشناسی اجتماعی را مورد بررسی قرار میدهد، نظریاتی که هم شامل دیدگاههای اندیشمندان مسلمان میشود؛ و هم به سیر تاریخی این مسئله در جهان غرب میپردازد و آراء برخی اندیشمندان غربی نظیر اصحاب روشنگری، جامعهشناسان کلاسیک، ساختارگرایان، کاردگرایان، اصحاب کنش متقابل نمادین و طرفداران پدیدارشناسی اجتماعی را مرور و بررسی میکند.