امروزه مطالعه طبیعیات دوره میانه اسلامی بیش از پیش اهمیت یافته است. پژوهشگران فراوانی در ایران و به خصوص در خارج از ایران به پژوهش در طبیعیات جهان اسلام می پردازند. آثار اصلی علوم طبیعی دوره تمدن اسلامی به ندرت تدریس و یا شرح شده اند. از این رو شناخت این علوم نیازمند مراجعه به متون اصلی می باشد. با توجه به مهجوریت این آثار در گذشته، استفاده از این آثار برای علاقه مندان و یا کنجکاوان در این حوزه و به خصوص برای کسانی که آشنایی کافی با ادبیات عرب و فلسفه اسلامی ندارند بسیار دشوار است و تدریس های نادری که از این دروس موجود است نیز بسیار طولانی می باشد.  از این رو تدوین آثاری که شناخت مناسبی به علاقه مندان این حوزه دهد ضروری است. تاکنون آثاری در این زمینه تهیه شده است ولی هیچکدام در این زمینه کافی به نظر نمی آیند. پژوهش حاضر در راستای پاسخ به این نیاز در حوزه علم سماع طبیعی که یکی از اصلی ترین علوم طبیعی دوره میانه جهان اسلام به حساب می آید می باشد.
تاکنون آثار دیگری در این حوزه تدوین شده است ولی هیچ یک را نمی توان واسطه ای برای رسیدن به آثار اصلی دانست. اولین دسته آثاری که به نظر می رسد می تواند در این حوزه مفید باشد آثار تاریخ علم است. متأسفانه اکثر این آثار بیشتر به آن بخش از علوم تمدن اسلامی پرداخته اند که با علوم مدرن شباهت دارد و یا پیشینه علوم مدرن به حساب می آیند و از بخش های دیگر علوم تمدن اسلامی به خصوص در حوزه طبیعیات اعراض کرده اند. دسته دوم از آثاری که به نظر می رسد می تواند این نیاز را تأمین کند، مقالات و به خصوص مقالات دائرة المعارفی است. هرچند تاکنون آثار مفیدی تدوین شده است، این آثار از جامعیت لازم برخوردار نیستند چرا که یا به بررسی جزئی مسئله ای از مسائل علوم دوره میانه جهان اسلام پرداخته اند و یا با رویکرد تاریخی به علوم وارد شده اند و از بیان دقیق و فنی علوم سرباز زده اند. دو اثر که بهتر از آثار دیگر در این حوزه می باشند عبارت اند از: الفلسفة الطبیعیة عند ابن سینا نوشته محمد عاطف العراقی و the elements of Avicenna’s physics نوشته Andreas Lammer. اثر اول به زبان عربی و دیگری به زبان انگلیسی است. هر دو اثر مفید و قابل توجه است ولی فارسی نبودن آن مانعی برای استفاده فارسی زبانان از این دو اثر گشته است. این عامل و عوامل دیگر ما را بر این داشت که اثر مستقلی در این حوزه تدوین شود.
پژوهش حاضر که «مفاهیم بنیادین فیزیک ابن سینا» نام دارد در صدد ارائه ای مسنجم از اندیشه ابن سینا در سماع طبیعی می باشد. سماع طبیعی اولین علم از علوم اصلی طبیعی در جهان اسلام می باشد که به مسائل اساسی علوم طبیعی می پردازد. این علم فیزیک یا فلسفه طبیعی نیز نامیده می شود. با توجه به اینکه ابن سینا مهم ترین و اثرگذار ترین شخصیت در سماع طبیعی جهان اسلام به حساب می آید، این پژوهش با محوریت اندیشه ابن سینا انجام می شود. در این پژوهش ابتدا به معرفی فیزیک سینوی پرداخته می شود و پس از آن به مسائلی مانند چیستی جسم، نفی نظریه ذره گرایی، معرفی هیولا و صورت، چیستی طبیعت و ویژگی های طبیعی، چگونگی پیدایش و تکون اشیاء مادی، علیت و موجیت در عالم طبیعت، غایتمندی اشیاء طبیعی، اقسام حرکت و ویژگی های هر قسم، زمان، مکان، تناهی ابعاد، و قوانین تغییر و تغیر اجسام از منظر بوعلی پرداخته می شود.
در این اثر تلاش شده است اندیشه ابن سینا به صورت تفصیلی و روان بیان شود. در تعارض بین دقت و ساده سازی، دقت ترجیح داده شده و از هر گونه مقایسه بین اندیشه ابن سینا و دانشمندان علوم جدید پرهیز شده است. امید است این اثر برای علاقه مندان به طبیعیات قدیم مفید باشد.