کتاب فلسفه فیزیک؛ فضا و زمان
کتاب «فلسفه علم، منطق و ریاضیات در قرن بیستم» نوشتۀ تیم مادلین ، فیلسوف علم آمریکایی است که به همت خانم رعنا سلیمی ترجمه شده و توسط انتشارات ققنونس به چاپ رسیده است. این کتاب مختصر ، یعنی « فلسفه فیزیک » فیزیکدانان را با مباحث اصلی فلسفی پیرامون ماهیت و ساختار مکان و زمان آشنا می کند ، و همچنین منبع ایده آلی برای فیزیکدانانی است که به مبانی مفهومی تئوری فضا-زمان علاقه مند هستند. مروری گسترده تاریخی تیم مودلین به بررسی گزارش های ارسطویی و نیوتنی درباره مکان و زمان می پردازد و نشان می دهد که چگونه برداشت های گالیله از نسبیت و فضا-زمان منجر به نظریه های نسبیت خاص و عمومی اینشتین شده است. مودلین در حالی که نسبیت عام را با اصطلاحات کیفی تر ارائه می دهد ، نسبیت خاص را با جزئیات کافی برای حل مشکلات فیزیکی مشخص توضیح می دهد. « تیم مادلین » نویسنده این کتاب موضوعات اضافی شامل پارادوکس دوقلوها ، جنبه های فیزیکی انقباض لورنتس-فیتز جرالد ، ثابت بودن سرعت نور ، حرکت در زمان ، جهت زمان و موارد دیگر است.
این کتاب : غیر فیزیکدانان را با مبانی فلسفی نظریه فضا-زمان آشنا می کند، یک مرور کلی تاریخی از ارسطو گرفته تا انیشتین ارائه می دهد، با تأکید بر ساختار ذاتی فضا-زمان ، نسبیت خاص را از لحاظ هندسی توضیح می دهد، پارادوکس دوقلوها ، نسبیت گالیله ، سفر در زمان و موارد دیگر را پوشش می دهد. و برای فهمیدن آن فقط به جبر مقدماتی و بدون دانش رسمی از فیزیک نیاز دارید.
ناشر دربارهی کتاب آورده است: «باگذر زمان و پیشرفت علم فیزیک در شاخههای مختلف، این علم بهوفور درگیر ریاضیات و فرمولها شده است به طوری که دیگر کمتر به معنای هستی شناسانه نظریههای فیزیک توجه میشود. متأسفانه در کشور ما کمتر به مفاهیم فیزیک توجه شده است و درس فیزیک برای دانشآموزان اغلب سنگین و مبهم است. مثلاً، کمتر دانشآموزی را میتوان یافت که قوانین نیوتن یا سرعت نسبی را بهخوبی درک و احساس کرد باشد و این امر میان دانشآموز و علم فیزیک همیشه فاصلهای ایجاد کرده است.
علم فیزیک و فلسفه علم دریچهای به رویمان میگشاید تا با رموز هستی آشنا شویم. با جستجویی کوتاه در اینترت میتوان کتابهای بیشماری درباره فلسفه علم پیدا کرد که مدام بر شمار آنها افزوده میشود و یکی دیگر جذابتر است، اما همه نیک آگاهیم که در کشور ما کتابهای فلسفة علم بسیار اندکاند و ما همچنان ای این قافله عقبتر میمانیم. اگر در کشور ما کتابهای بسیار اندکی در زمینه فلسفه علم تألیف شده است، لااقل برماست که با ترجمه آثاری از این دست از دانش دیگران بهرهمند شویم. کتابی که پیش روی دارید درباره مباحث فلسفی فضا و زمان در فیزیک است و پرفسور تیم مادلین، نویسنده کتاب، استاد فلسفه در دانشگاه نیویورک، در مقدمه کتاب را به تمام و کمال معرفی کرده است.
فلسفه و فيزيك هر دو ميخواهند به دركي روشن از جهاني برسند كه هر آينه در آن زندگي ميكنيم. پرسش از ماهيت بنيادي واقعيتهاي فيزيكي، همزمان، پرسشي فلسفي و فيزيكي است. فيزيك به بررسي سرگذشت جهان فيزيكي در فضا و زمان (يا فضا - زمان) مينشيند، اما خود فضا و زمان وجودهايي مبهماند كه بر حواس نيز پديدار نميشوند؛ آنها نه هيچ رنگي دارند و نه هيچ طعم، صدا، بو يا شكلي عيني، بلكه ظاهرا ساختاري هندسي دارند. كتاب پيش رو، در پي واكاوي ماهيت اين ساختار، نخست نظريه نسبيت را به مثابه نظريهاي در باب هندسه فضا و زمان بررسي ميكند و در گام بعد به سراغ نسبيت خاص و نسبيت عام ميرود.
انجمن علمی ژرفا کتاب فوق را خلاصه کرده است. علاقهمندان برای مطالعه خلاصه میتوانند به این لینک مراجعه فرمایید.
منابع:
- ایران کتاب
- خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)
قضیه و علم تصدیقی (نقد استاد مهدی حائری به علامه طباطبایی و پاسخ به مقالۀ « موجبۀ سالبة المحمول چيست؟»)
موجبۀ سالبة المحمول چيست؟ (پاسخ استاد حائري به مقالۀ « بحثی درباره امکان» علامه طباطبايی)
بحثی درباره امکان (پاسخ علامه طباطبایی به مقاله استاد مهدی حائری يزدی)
مقاله امکان عام (نقد استاد مهدی حائری بر دیدگاه علامه طباطبایی)
کتاب نیاز به علم مقدس